Het belang van een duidelijk convenant en nakomen van de afspraken

Het tekenen van het convenant is een belangrijk moment in de mediation. In het convenant worden de afspraken die partijen maken om de gevolgen van de echtscheiding te regelen, door de mediator vastgelegd. Juridisch moet het allemaal kloppen, maar het moet ook duidelijk zijn voor partijen wat er in het convenant staat geschreven en wat er van hen verwacht wordt. Dat vraagt om een goede omschrijving van de afspraken en soms een extra toelichting door de advocaat-mediator in gewone taal die voor iedereen te begrijpen is. Het maken van de afspraak alleen en het vastleggen daarvan in een convenant is niet altijd voldoende. Dat heeft ermee te maken dat er ook (toekomstige) derden in het spel kunnen zijn, die rechtsbescherming genieten. Een paar voorbeelden:

Je kunt met je toekomstige ex afspreken dat een en/of rekening en het aanwezige saldo daarop aan jou wordt toebedeeld. In het convenant zal daarbij vermeld worden dat je (na de scheiding) beiden zult meewerken aan de wijziging van de tenaamstelling. Zulks regel je bij de bank. Als je dat niet doet kan de ex, ook na de scheiding, nog steeds naar de bank gaan en het aanwezige saldo opnemen. De bank kun je daar niet op aanspreken. Je ex wel, maar dat kan problemen opleveren. Stel dat daar niets meer te halen valt of dat hij/zij is vertrokken naar een onbekend adres.

Je kunt met je toekomstige ex afspreken dat (jouw aandeel in) de woning aan hem/haar wordt toebedeeld, tegen betaling van de helft van de overwaarde. In het convenant zal daarbij worden vermeld dat je binnen een bepaalde termijn samen naar de notaris gaat voor de eigendomsoverdracht. Doe je dat niet dan is er geen eigendomsoverdracht, zelfs niet als er wel voor betaald is. Natuurlijk kun je ook later nog nakoming vragen van de afspraak in het convenant, maar dat kan lastig worden als iemand bijvoorbeeld naar het buitenland vertrokken is en onvindbaar blijkt of inmiddels is overleden. Dan krijg je te maken met de erfgenamen. Juridisch gaat de eigendom van een onroerende zaak pas over als de notaris de akte inschrijft in het daarvoor bestemde register. Dat is een wettelijk vereiste. Derden die het huis willen kopen zijn zo beschermd doordat het register aangeeft wie de eigenaar is van het pand.

Je kunt met je toekomstige ex ook afspreken dat de lijfrentepolis geheel aan hem/haar wordt toebedeeld. Uit vrijgevigheid maar meestal staat er iets tegenover en wordt er dus verrekend. Dan zal daarbij in het convenant vermeld worden dat je dit meld bij de verzekeraar. Het nakomen van deze afspraak is belangrijk ook al lijkt het maar een formaliteit ingegeven door fatsoen. Het is een wettelijk vereiste. Dat het niet-nakomen daarvan je duur kan komen te staan blijkt wel uit de uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant van 28-08-2025, ECLI:NL:RBZWB:2025:5797. Er was niet op tijd melding gedaan bij de verzekeraar van de toedeling van de polis aan de man, waardoor de vrouw jaren later alsnog een aanslag ontving van de Belastingdienst.

Partijen waren gescheiden in 2007. De polis was toebedeeld aan de man. Over 2020 ontving de vrouw een aanslag van de belastingdienst, waarbij zij werd aangeslagen voor inkomstenbelasting. De vrouw beriep zich op de afspraak in het echtscheidingsconvenant maar omdat de overdracht (toedeling) van de polis aan de man, pas in 2024 aan de verzekeraar gemeld was, oordeelde de rechtbank dat de vrouw in 2020 zowel juridisch als economisch gerechtigd was tot 50 % van de uitgekeerde lijfrente. De fiscus mocht dus de aanslag opleggen.

De rechtbank kon ook niet anders want artikel 7:970, tweede lid, van het Burgerlijk wetboek (BW) bepaalt dat voor de overdracht van rechten uit een verzekering, een daartoe bestemde akte en schriftelijke mededeling daarvan aan de verzekeraar vereist is. De mededeling aan de verzekeraar had pas in 2024 plaatsgevonden. Op grond van artikel 7:970 BW is de mededeling aan de verzekeraar een constitutief (wettelijk) vereiste. Er had dus voor 2020 geen rechtsgeldige overdracht van de rechten uit de lijfrentepolis aan de ex-partner plaatsgevonden. Dat in het echtscheidingsconvenant is overeengekomen dat de ex-partner recht had op deze uitkeringen maakt dit volgens de rechtbank niet anders.